Successieplanning: een generatie overslaan = minder successierechten betalen

De opzet van successieplanning is zoveel mogelijk successierechten te besparen. Dat kan op verschillende manieren. Eén methode is zorgen dat dezelfde goederen niet twee keer, maar slechts één keer overgaan naar een andere generatie: dat kan bijvoorbeeld door uw vermogen rechtstreeks aan uw kleinkinderen na te laten. U slaat met andere woorden een generatie over, vandaar dat deze techniek ook wel "generation skipping" wordt genoemd.

Als u geen stappen onderneemt, is het wettelijk erfrecht van toepassing. Dat wil zeggen dat uw kinderen uw erfgenamen zijn. Uw kleinkinderen zijn op hun beurt de erfgenamen van uw kinderen. Uw vermogen zal dus pas in twee stappen bij uw kleinkinderen terecht komen: eerst gaat uw vermogen naar uw kinderen (bij uw overlijden), daarna gaat het naar uw kleinkinderen (wanneer uw kinderen overlijden).

Het vermogen verandert tweemaal van eigenaar. Bij iedere overgang moeten er successierechten (nu in Vlaanderen 'erfbelasting' genoemd) worden betaald. In België worden de successierechten progressief berekend: hoe meer men erft, hoe hoger het tarief dat wordt toegepast en hoe meer belastingen men betaalt. Ook de graad van verwantschap heeft invloed op het tarief. De gunstigste tarieven gelden tussen echtgenoten, en tussen (groot)ouders en (klein)kinderen.

Voor (klein)kinderen wordt de nalatenschap eerst verdeeld in roerende en onroerende goederen. Vervolgens wordt de nalatenschap onder de kinderen verdeeld en wordt per kind de verschuldigde belasting berekend. (Nota bene: Vergelijk met neven en nichten waar eerst de. belasting wordt berekend en daarna pas de nalatenschap wordt verdeeld onder alle erfgenamen. Zij erven dus samen: waardoor zij niet alleen een hoger tarief moeten betalen, maar ook sneller in een duurdere schijf vallen).

Tussen echtgenoten en in rechte lijn (van (groot)ouders naar kleinkinderen) gelden in het Vlaams Gewest deze tarieven:

op de eerste schijf van 0. tot 50.000 euro: 3 %;

op de tweede schijf van 50.000 tot 250.000 euro: 9 %;

op de derde schijf boven 250.000 euro: 27 %.

Direct aan de kleinkinderen nalaten: mogelijk, maar beperkt tot beschikbaar deel

Wie wel aan planning doet, kan er bijvoorbeeld voor kiezen een deel van zijn vermogen rechtstreeks aan de kleinkinderen na te laten.

Let wel op: kinderen zijn reservataire erfgenamen. Dat wil zeggen dat ze nooit helemaal kunnen worden onterfd. Ze hebben steeds recht op een reserve. Hoeveel die bedraagt, hangt af van het aantal kinderen: (i) bij één kind is de reserve gelijk aan de helft van de erfenis en is de andere helft vrij te verdelen, (ii) bij twee kinderen, is de reserve gelijk aan twee derde, dit wil zeggen ieder kind heeft recht op een derde van de erfenis en over het laatste derde kan vrij beschikt worden, (iii) bij drie kinderen, bedraagt de reserve drie vierde en heeft ieder kind recht op één vierde van de erfenis, het beschikbaar deel is dan het overblijvende vierde.

Dit is vooral een probleem als de reservataire erfgenaam zijn deel opeist. Als u goed aan successieplanning wil doen, kan u best alle partijen (kinderen en kleinkinderen) hierbij betrekken. Als uw kinderen het ermee eens zijn dat ze worden overgeslagen, kan u in de praktijk meer geven dan het beschikbaar gedeelte. U weet dan immers dat ze hun reservatair deel niet zullen opeisen ten nadele van hun kinderen.

Direct aan de kleinkinderen nalaten: meer erfgenamen, lager tarief

Een eerste voordeel is dat de meeste mensen meer kleinkinderen hebben dan kinderen. Daardoor wordt de nalatenschap verdeeld over meer mensen. Ieder erft dus wat minder, maar valt daardoor ook onder een lagere schijf en betaalt dus minder belasting.

Voorbeeld

Deheer Peters heeft drie kinderen en acht kleinkinderen. Hij kan vrij beschikken over 288.000 euro aan roerende goederen (geld op rekeningen).

hij laat het geld na aan zijn drie kinderen: ieder kind krijgt 96.000 euro en betaalt daarop successierechten 1.500 euro ( = 3 % op de eerste 50.000 euro) + 4.140 euro (9 % op de volgende 46.000 euro) = 5.640 euro per kind. De drie kinderen betalen samen 16.920 euro erfbelasting;

hij laat het geld na aan zijn acht kleinkinderen: ieder kleinkind krijgt 36.000 euro en betaalt daarop successierechten 1.080 euro ( = 3 % op 36.000 euro, volledig in de eerste schijf). De acht kleinkinderen betalen samen 8 × 1.080 euro = 8.640 euro erfbelasting;

resultaat: door rechtstreeks aan de kleinkinderen na te laten, wordt er ruim 8.000 euro aan belastingen bespaard. Hoe meer er wordt nagelaten, hoe groter het verschil zal worden.

Direct aan de kleinkinderen nalaten: slechts één overgang en dus maar één keer belasting betalen

Een ander voordeel is dat over de nalatenschap maar één keer belasting moet worden betaald. Als. u niets onderneemt, moet u twee keer langs de kassa passeren. Het vermogen wordt immers twee keer overgedragen. Uw kinderen betalen op het deel dat ze van u erven, daarna betalen uw kleinkinderen op wat ze van hun ouders erven.

Voorbeeld

Mevrouw Van den Eynde laat 150.000 euro na aan haar zoon, die betaalt op dat moment 1.500 euro (3 % op eerste 50.000) + 9.000 euro (9 % op volgende 100.000) = 10.500 euro erfbelasting. Haar zoon overlijdt enige tijd later en laat dezelfde som (150.000 euro) na aan zijn enige dochter. Zij betaalt op dat moment 10.500 euro (er wordt voor de tweede keer betaald op dezelfde som). Het vermogen is immers twee keer naar een andere generatie overgedragen. Als mevrouw Van den Eynde rechtstreeks aan haar kleindochter had nagelaten was de som van 10.500 euro erfbelasting slechts één keer verschuldigd geweest in plaats van twee keer.

Nota bene

Hoewel de voorbeelden hier zijn uitgewerkt voor het Vlaams Gewest, geldt de redenering ook voor inwoners van andere gewesten (Waals Gewest en Brussels Hoofdstedelijk Gewest): ook zij zullen successierechten besparen door aan generation skipping te doen. Het bedrag dat ze precies besparen zal uiteraard wel variëren aangezien er andere tarieven gelden.