Rechtbank van koophandel is binnenkort verleden tijd

De modernisering van ons ondernemingsrecht die volop aan de gang is, heeft ook gevolgen voor de rechtbank van koophandel. Die zal binnenkort ondernemingsrechtbank heten. Omdat het ondernemingsbegrip voortaan heel ruim wordt opgevat, zal de nieuwe rechtbank ook bevoegd zijn voor landbouwers, vzw’s en vrije beroepers. Zij worden ook als ondernemingen beschouwd.

De rechtbank van koophandel is bevoegd voor alle geschillen die betrekking hebben op een handeling in het kader van een economisch doel tussen ondernemingen en dit ongeacht de waarde van het geschil. De rechtbank behandelt ook geschillen rond wisselbrieven en orderbriefjes (i.c. moeten noch de eiser noch de verwerende partij ondernemer zijn).De rechtbank van koophandel behandelt in het kader van haar bijzondere bevoegdheid ook vorderingen tot rechtzetting en schrapping van inschrijvingen in de Kruispuntbank van Ondernemingen; en vorderingen tussen ondernemingen met betrekking tot het auteursrecht.Daarnaast is ze uitsluitend bevoegd voor geschillen en vorderingen rond faillissement en gerechtelijke reorganisatie.De rechtbank van koophandel heeft ook een bestuurlijke bevoegdheid en neemt o.a. de eed af de bedrijfsrevisoren.

... naar ondernemingsrechtbank

Vanaf 1 november 2018 -tenzij een koninklijk besluit een vroegere datum vastlegt- wordt de rechtbank van koophandel omgevormd tot ondernemingsrechtbank. Voor zover ze niet vallen onder de bijzondere bevoegdheid van andere rechtscolleges is die ondernemingsrechtbank in eerste aanleg bevoegd voor alle geschillen tussen:

natuurlijke personen die zelfstandig een beroepsactiviteit uitoefenen, dus ook bv. vrije beroepers;

rechtspersonen, behalve publiekrechtelijke rechtspersonen die geen goederen of diensten aanbieden op de markt en de federale overheid en haar gedecentraliseerde entiteiten;

andere organisaties zonder rechtspersoonlijkheid, tenzij ze niet aan winstuitkering doen of dat niet beogen te doen.

Geschillen van natuurlijke personen met een zelfstandige beroepsactiviteit over handelingen die kennelijk vreemd zijn aan de onderneming vallen buiten de bevoegdheid van de ondernemingsrechtbank tenzij bij twijfel.De ondernemingsrechtbank is ook bevoegd voor vorderingen tegen een onderneming, ook als de eiser zelf geen onderneming is.

De ondernemingsrechtbank heeft verder dezelfde bijzondere bevoegdheden als de vroegere rechtbank van koophandel.Een nieuwe bevoegdheid van de voorzitter van de ondernemingsrechtbank is de vordering tot staking. Tot nu was de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg bevoegd om de staking te bevelen van de door de vrije beroepers geleverde intellectuele prestaties.

Recruteringsveld

De ondernemingsrechtbank bestaat uit een rechter in de ondernemingsrechtbank (de voorzitter) en uit rechters in ondernemingszaken. De benoemingsvoorwaarden worden aangepast aan het nieuwe ondernemingsbegrip. Het verruimde recruteringsveld strekt zich uit tot kandidaten:

die een onderneming (met Belgische hoofdvestiging) hebben geleid;

die een representatieve (inter)professionele organisatie of federatie van ondernemingen geleid hebben; of

die vertrouwd zijn met het bestuur van een onderneming en met boekhouden (bv. bedrijfsrevisoren, accountants, erkend boekhouders).

Vanaf november 2018

De wet van 15 april 2018 houdende hervorming van het ondernemingsrecht treedt in principe in werking op 1 november 2018. Een koninklijk besluit kan een vroegere datum vastleggen. De nieuwe regels voor rechters in ondernemingszaken zijn van toepassing sinds 27 april 2018.

Brussels International Business Court in de maak

Tot slot. Ook de nieuwe rechtbank BIBC, Brussels International Business Court, krijgt stilaan vorm. Nu moeten bedrijven die een geschil in het Engels willen afhandelen naar Londen of een beroep doen op private arbitrage. In België hebben we enkel Nederlandstalige en Franstalige rechtbanken, wat niet efficiënt is in de internationale context. Verwacht wordt dat de nakende Brexit de internationale geschillen enkel maar zal doen toenemen.

Het BIBC is een Engelstalige ondernemingsrechtbank met zetel in Brussel. De nieuwe rechtbank is bevoegd voor gans België. Het BIBC neemt kennis van internationale geschillen tussen ondernemingen. Het beslist in eerste en laatste aanleg. Het geschil kan alleen voor het BIBC komen mits het akkoord van alle partijen. In de BIBC zullen naast professionele rechters ook lekenrechters zetelen die expert zijn in internationaal handelsrecht.

Het BIBC is gepland tegen uiterlijk 1 januari 2020. Een vroegere inwerkingtreding is mogelijk.