Omzetting boekhoudrichtlijn: wijzigingen jaarrekening grote vennootschappen

De belangrijkste boekhoudkundige hervorming van de afgelopen 40 jaar is een feit. Een wet en een uitvoeringsbesluit van 18 december 2015 zetten de Europese boekhoudrichtlijn om in Belgisch recht. Het schema van de balans en van de resultatenrekening, en de toelichting bij het volledig schema van de jaarrekeng ondergaan hierdoor noodzakelijke aanpassingen. De nieuwe regels voor grote vennootschappen zijn van toepassing op boekjaren die beginnen op of na 1 januari 2016.

Schema van de balans in het volledige model van de jaarrekening

De oprichtingskosten vormen voortaan een afzonderlijke rubriek binnen het actief van de balans naast de vaste activa en de vlottende activa. Ze maken dus geen deel meer uit van de vaste activa.

In de rubriek 'VII.A. Voorzieningen voor risico's en kosten' wordt een onderrubriek '4. Milieuverplichtingen' ingevoerd. Vennootschappen moeten voortaan ook voorzieningen aanleggen voor 'de kosten van een milieuverplichting'.

Schema van de resultatenrekening in het volledige model van de jaarrekening

Ook het volledig schema van de resultatenrekening is aangepast. Het is immers niet meer mogelijk om het uitzonderlijk resultaat (uitzonderlijke opbrengsten en uitzonderlijke kosten) afzonderlijk in de resultatenrekening te vermelden. Die resultaten moeten voortaan als bedrijfsresultaten of als financiële resultaten worden gekwalificeerd. Om de opbrengsten/kosten met uitzonderlijk karakter te onderscheiden van andere bedrijfsopbrengsten/-kosten of financiële opbrengsten/kosten die voortvloeien uit de gewone bedrijfsactiviteit van de vennootschap en omdat de uitzonderlijke resultaten blijvend zichtbaar zouden zijn in de resultatenrekening, worden nieuwe rubrieken ingevoegd die de niet-recurrente aard van deze opbrengsten en kosten benadrukken. In de resultaatverwerking worden de over te dragen winst en het over te dragen verlies voortaan op een aparte lijn vermeld. Ook het deel van de winst dat de werknemers toekomt, wordt nu afzonderlijk vermeld. Zo verhoogt de leesbaarheid van de resultatenrekening.

Inhoud van de toelichting bij het volledige model van de jaarrekening

De inhoud van de toelichting bij het volledig schema van de jaarrekening is eveneens aangepast. Samengevat betreft het volgende wijzigingen:

de vrijstelling van opname van de staat van de oprichtingskosten (staat I.) en de vrijstelling van de uitsplitsing van de netto-omzet (rubriek I.A van de resultatenrekening) voor bepaalde categorieën van vennootschappen is opgeheven;

kosten van onderzoek mogen niet meer worden geactiveerd. Enkel de kosten van ontwikkeling zijn voortaan activeerbaar onder voorwaarden. In 'staat II. Immateriële vaste activa' van de toelichting wordt het woord 'onderzoek' dan ook geschrapt;

aankopen van edele metalen (goud) en kunstwerken kunnen worden ondergebracht onder 'staat VI. Geldbeleggingen'. Dit voor zover de edele metalen als geldbelegging werden aangekocht (d.w.z om op korte of middellange termijn te worden verkocht met de bedoeling een meerwaarde te realiseren) en op voorwaarde dat er voor de kunstwerken een liquide markt bestaat. Bestaat die liquide markt niet, dan horen de kunstwerken thuis onder de materiële vaste activa;

'staat VIII. Kapitaal' wordt aangevuld met de vermelding van de aandeelhoudersstructuur van de vennootschap. Deze staat wordt ook gewijzigd als gevolg van de afschaffing van de effecten aan toonder en de omzetting van deze toonderaandelen in gedematerialiseerde effecten;

in 'staat XIV. Uitzonderlijke resultaten' moeten het bedrag en de aard van de opbrengsten en kosten van uitzonderlijke omvang of uitzonderlijke mate van voorkomen worden opgenomen op een meer opgedeelde manier. Dit is aangepast aan de structuur waarop deze in het aangepaste schema van de resultatenrekening zijn opgenomen onder de niet-recurrente bedrijfs- of financiële resultaten;

'staat XVII. met betrekking tot rechten en verplichtingen buiten balans' wordt aangevuld met vermeldingen die niet waren voorzien in ons recht, nl. vermeldingen over materiële gebeurtenissen die zich na balansdatum hebben voorgedaan, en vermeldingen over de aan- of verkoopverbintenissen die de vennootschap als optieschrijver van call- en putopties heeft;

'staat XVIIbis. Aard en zakelijk doel van buiten balans regelingen' wordt gewijzigd. Alle vennootschappen - en dus niet alleen genoteerde vennootschappen - die hun jaarrekening opstellen volgens het volledig schema moeten hier voortaan de financiële gevolgen vermelden van hun buiten balans regelingen;

het toepassingsgebied van 'staat XVIII. over de betrekkingen met verbonden ondernemingen' wordt uitgebreid met informatie over de betrekkingen met geassocieerde ondernemingen en ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat;

'staat XVIIIbis. Transacties met verbonden partijen buiten normale marktvoorwaarden' moet nu worden ingevuld door alle vennootschappen die een jaarrekening opstellen volgens het volledig schema (geen afwijkingen meer voor bepaalde categorieën van vennootschappen);

onder 'staat XIX.A.' worden voortaan alle verplichte vermeldingen opgenomen bij de financiële betrekkingen met bestuurders, zaakvoerders en commissarissen. Onder 'staat XIX.C.' moet, ook als een moedervennootschap geen geconsolideerde jaarrekening opstelt omdat haar dochtervennootschappen individueel en samen slechts van te verwaarlozen betekenis zijn, bepaalde informatie toch worden opgenomen in de enkelvoudige jaarrekening van deze moedervennootschap;

in 'staat XX.' wijzigt de manier waarop het gebruik van de reële waarde van afgeleide financiële instrumenten wordt toegelicht. De toelichting wordt aangevuld met een vergelijkend overzicht waarin de waarde, de omvang en de aard van deze instrumenten worden opgenomen;

de sociale balans die voortaan geen deel meer uitmaakt van de toelichting, wordt geschrapt als onderdeel van de toelichting bij het volledig schema van de jaarrekening.

Nog dit. Wanneer een vennootschap overschakelt naar een ander jaarrekeningschema (microschema, verkort schema, volledig schema), volstaat het om als vergelijkende cijfers voor het voorafgaande boekjaar de bedragen te vermelden die in de jaarrekening over dat boekjaar voorkwamen.